HASTALIKLAR

16. KİŞİLİK BOZUKLUKLARI

Kişilik sıradan durumlarda gün boyunca kişinin duygusal ve davranışsal özelliklerinin tümüyle karakterize olduğu özellikler olarak tanımlanabilir; göreceli olarak sabittir ve önceden tahmin edilebilir. Kişilik bozukluğu olan hastalar hem çevre hem de kendilerini etkileyen, bununla ilişkili olarak derinliğine yerleşmiş, esnek olmayan uyumu bozucu özellikler gösterirler.

Kişilik bozukluğu belirtileri aloplastik (dış çevreyi değiştirme ve kendine uygun hale getirme durumu) ve egosintoniktir (benliğe uyumlu). Kişilik bozukluğu olanlar uyumsuz davranışlarıyla ilgili olarak anksiyete hissetmezler. Çünkü böyle kişiler toplumun farkında olduğu belirtilerinden kaynaklanan sıkıntıyı rutin olarak fark etmezler, bunlar sıklıkla tedavi için çaba göstermez ve iyileşmeye dirençlidirler.

Kişilik bozuklukları, Mental Bozuklukların Tanısal ve Sayımsal El kitabının dördüncü baskısına göre (DSM IV) 3 kümede gruplandırılmıştır.

A kümesi; paranoid, şizoid ve şizotipal kişilik bozukluğu; bu bozukluğu olan kişiler tuhaf ve egzantriklerdir.

B kümesi; antisosyal, borderline, histrionik ve narsistik kişilik bozukluklarını içerir, bu bozukluğu olan kişiler dramatik, duygusal ve kararsızdırlar.

C kümesi; çekingen, bağımlı, obsesif-kompulsif kişilik bozukluğu ve BTA kişilik bozukluğu (örneğin; pasif-agresif kişilik bozukluğu ve depresif kişilik bozukluğunu içerir); bu bozuklukları olan kişiler anksiyöz ve endişeli görünümlüdürler.

Savunma Mekanizmaları; savunmalar iç yaşamın 4 rehberi-güdü (istek veya ihtiyaç), gerçek, önemli insan ve bilinç-arasındaki çatışmaları çözümlemede egonun kullandığı bilinçsiz mental yöntemlerdir.

• Fantezi (hayal kurma); pek çok kişi-özellikle eksantrik (tuhaf), yalnız, çoğu kez şizoid olarak nitelendirilen korkak kişiler- fantezi savunmasını yaygın olarak kullanırlar. Bunlar kendi düşüncelerinde kendilerinin yarattıkları hayali yaşam içerisinde özellikle hayali arkadaşlar, doyumu ve teselliyi ararlar.

• Disosiyasyon (çözülme); çözülme ve inkar hoş olmayan afektin yerine hoşlanılan affektin geçmesini içerir. Dissosiyasyonu sık kullananlar dramatize ve yüzeysel duygusallık gösterirler, histrionik kişiler olarak belirtilebilir.

• İzolasyon (yalıtım); izolasyon düzenli, kontrollü, duygu olmaksızın ayrıntılarda doğruları unutmayan, histrionik kişiliğe benzemeyen, sıklıkla obsesif-kompulsif olarak nitelendirilen kişilerin özelliğidir. Sıklıkla bu gibi hastalar sistematik, gerçekçi ve kesin açıklamalar isterler.

• Projeksiyon (yansıtma); projeksiyonda hastalar kendilerinin rahatsız oldukları (istemedikleri)duygularını başkalarına yüklerler.

• Splitting (bölünme); bölünmede hasta, geçmişte ve şimdi, ,insanları iyi ve kötü insan olarak ayırır.

• Pasif Agresyon; pasif-agresif savunmalarda öfke kendine yönelir.

• Acting out; bu savunma mekanizmasında bilinç dışı istek veya çatışmaların doğrudan eylem şeklinde gösterilmesi ile bunların yarattığı bilinçli duygulanımdan veya etkiden sakınılmış olur. Davranış, farkında olarak dışa aksettirildiği için acting out sık olarak suçluluğun eşlik ettiği yönde ortaya çıkar.

• Projektif İdentifikasyon (yansıtmalı özdeşim); savunma mekanizması olarak borderline kişilik bozukluğunda görülür. 3 basamaktan ibarettir;

  • Kendi görünüşünü bir başkasına da yansıtır.

  • Yansıtan, yansıtılan ile özdeşilen diğer kişiyi baskı altında tutmaya çalışır.

  • Yansıtma yapılan kimse ve yansıtan kimse tek olma veya beraberliğin duyarlılığını hissederler.

•  Paranoid Kişilik Bozukluğu

•  Şizoid Kişilik Bozukluğu

•  Şizotipal Kişilik Bozukluğu

•  Antisosyal Kişilik Bozukluğu

•  Borderline Kişilik Bozukluğu

•  Histrionik Kişilik Bozukluğu

•  Narsistik Kişilik Bozukluğu

•  Çekingen Kişilik Bozukluğu

•  Bağımlı Kişilik Bozukluğu

•  Obsesif-Kompulsif Kişilik Bozukluğu

•  BTA Kişilik Bozukluğu