HASTALIKLAR

18. İLİŞKİ SORUNLARI

• Ruhsal bozukluğa veya genel tıbbi duruma bağlı ilişki sorunları

• Ana-baba-çocuk ilişki sorunları

• Eşle ilişki sorunları

• Kardeşler arasında ilişki sorunları

• Kötüye Kullanma ya da İhmal Etme İle İlişkili Sorunlar

  • Çocuk Kötüye Kullanımı ve İhmali; fiziksel ve cinsel olarak kötüye kullanılan çocuklarda çok çeşitli psikiyatrik bozukluklar görülür; bunların içinde anksiyete, saldırgan davranışlar, paranoid düşünceler, posttravmatik stres bozukluğu, depresif bozukluklar ve intihar davranışında artış görülür.

    18 yaşına gelinceye dek, 3–4 kızdan birinin ve 7–8 erkek çocuktan birinin cinsel kötüye kullanımına uğradığı tahmin edilmektedir. Gerçek oranın tahmin edilenden daha fazla olduğu, çünkü bir çoğunun tanınamadığı ve kötüye kullanımı bildirmede isteksiz olduğu görülmüştür.

    Kötüye kullanılan ve ihmal edilen çocukların %50’sin den fazlası prematüre veya düşük doğum ağırlığıyla dünyaya gelmiştir. Pek çok kötüye kullanan ebeveyn fiziksel ve cinsel kötüye kullanım kurbanıdır ve uzun süreli şiddet içeren ev yaşamları vardır. Saldırganlığın en güçlü tetikleyicisi uzun süreli acı ve fiziksel şiddete maruz kalmadır. Bu nedenle özellikle yaralayıcı, zarar verici cezalandırma ve eleştiriyle büyüyen anne-babalar aynı geleneği çocuklarıyla sürdürürler.

    Cinsel kötüye kullanım genellikle çocuğu bilen biri tarafından yapılır. Erkekler, cinsel kötüye kullanıma uğrayan kız çocuklarının %95’in de ve cinsel kötüye kullanıma uğrayan erkek çocukların ise %80’in de suçludur.

  • Çocuğun Fiziksel Kötüye Kullanımı; şüpheli fiziksel belirleyiciler arasında simetrik olarak görülen kızarıklıklar olabilir, yüzün iki yanında, sırtta, kalçalarda ve bacaklarda. Tesadüfen olan yaralanmalar simetrik durum göstermez. Kızarıklıklarda onları yapan aletin şekli bulunur; kayış veya ip gibi sigarayla yapılan yanıklar simetrik yuvarlak skarlardır ve kaynar suda haşlamada eldiven veya çorap tarzında şekiller görülür. Özellikle bebeklerde çoğul veya spiral kırıklar, fiziksel saldırganlığın sonucu olabilir, bebeği sallamaya bağlı retinal kanamalar izlenebilir.

  • Çocuğun Cinsel Kötüye Kullanımı; cinsel eylemlerle ilgili ayrıntılı bilgisi olan küçük çocuklar ya cinsel davranışa tanık olmuşlar ya da buna katılmışlardır. Cinsel anlamda kötüye kullanılan çocuklarda bunu oyuncaklarıyla oynarken görmek mümkündür.

    İddia edilen cinsel kötüye kullanımların %2-8’i yanlıştır. Cinsel kötüye kullanıma uğradığı bildirilen çocuklarda depresyon yaygındır. Postravmatik stres bozukluğu ve dissosiyatif bozukluklar, cinsel kötüye kullanıma uğrayanlarda görülebilir. Çoğul kişilik bozukluğu olarak da bilinen dissosiyatif kişilik bozukluğunun gelişiminde cinsel kötüye kullanım yaygın ortaya çıkartıcı faktördür. Borderline (sınırda) kişilik bozukluğu, cinsel kötüye kullanıma uğrayan bazı hastalarda bildirilmiştir. Madde kötüye kullanımı, çocukken cinsel istismara uğramış adolesan ve erişkinler arasında sıklıkla bildirilmiştir.

  • Ensest; Ensest, aralarında yakın kan bağı olanlar arasında cinsel ilişkilerin görülmesi olarak tanımlanabilir. Daha geniş bir tanımlama ile resmi veya resmi olmayan biçimde aralarında akrabalık ilişkisi olanlar arasında ve kültürel anlamda cinsel ilişkinin kabul edilemeyeceği kişiler arasında cinsel ilişkinin görülmesidir. Örneğin üvey ebeveynler ve üvey kardeşler arasındaki cinsel ilişkiler aralarında kan bağı bulunmamasına rağmen ensest kabul edilir.

    En güçlü ve bütün toplumlarda kabul edilmiş olan tabu anne-oğul arasındaki ensestir. Diğer ensest formlarından daha az oranda görülür. Bu davranış baba-kız ve kardeşler arasındaki enseste oranla daha ciddi psikopatolojiyi yansıtır. Kızlar erkeklere göre daha sık kurban olmaktadır. Ensest davranışı alkol kötüye kullanımı ile aşırı kalabalıkla artan fiziksel yakınlıkla ve aile dışı ilişkileri azaltan izolasyonlarla ilişkilidir.

    Ensest davranışta yaşlı ve güçlü olan genelde erkeklerdir. Bildirilen olguların %75’i baba-kız ensestidir. Bununla birlikte, kardeşler arasında yaşanan birçok ensest olay özellikle prepubertal dönemde yaşanan cinsel oyunlar olarak değerlendirilip anne-babalar tarafından görmezlikten gelinir. Baba-kız ensestindeki kızların genellikle çocukluk dönemleri boyunca babalarıyla yakın ilişkileri vardır ve cinsel yaklaşımı tanıdığı için ilk başta bundan mutlu olabilirler. Ensest davranış genellikle kız çocuk on yaşındayken başlar. Hiçbir zaman babasının, baba veya partner mi olduğunu bilemez. Annesi farklı dönemlerde yardımcı veya rekabetçi olabilir; anne çocuğun söylediklerine inanmak istemez ya da kocasını yüzleştirmekten kaçınır. Kardeşlerle olan ilişkisi babanın gözündeki farklı konumu nedeniyle bozulur ve ona dışarıdan biri gibi davranırlar. Baba, kızının ilişkilerini açığa vurması nedeniyle korku içindedir ve onun akranlarıyla olan doğal gelişim ilişkisine karışır, bu durumu kıskanabilir.

    Baba-oğul ensesti; baba-oğul ensestinin görüldüğü aileler, genellikle ileri derecede bozuk, şiddet kullanan, alkol bağımlısı veya psikopat bir babanın olduğu veya bağımlı ya da çocuğu koruyamayan annenin ve geleneksel aile rollerinin ve bireysel rollerin olmadığı ailelerdir. Baba-oğul ensestindeki çocuk genellikle en büyük oğuldur, eğer bir kız kardeşi varsa o da genellikle baba tarafından kötüye kullanılıyordur.

  • Yasalarla Belirlenmiş Tecavüz;
    16 yaşından büyük bir erkekle, yargılama yetkisinin belirlenmesine göre 14–21 yaşları arasında olmak üzere daha küçük yaştaki kızlar arasında cinsel ilişki kurmak yasadışıdır. Bu nedenle 18 yaşındaki bir erkekle 15 yaşındaki bir kız ilişkiye girdiğinde, erkek yasalarla belirlenmiş tecavüzden tutuklanabilir.

  • Çocuk İhmali

    İhmal edilmiş çocuklarda yetersiz bakımın 1 yaşından önce başladığı gösterilmiştir. Bazı çocukların fiziksel ve duygusal gelişimleri şiddetle bozulur. Bu çocuklar fiziksel olarak küçük olabilir ve sosyal aktivitelerde yeterlilik gösteremeyebilirler. Açtır, kronik enfeksiyonları, kötü hijyenleri vardır ve uygun olmayan giysilerle toplum içindedirler. 5 yaş ve üzerinde büyüme eksikliği gösteren çocukların en uç formupsikososyal cüceliktir. Bu durumda, kronik olarak yoksun bırakılmış çocuk, yeteri miktarda yiyecek verilse bile büyüyemez ve gelişemez. Bu tip çocuklarda oranlar normaldir, ancak yaşıtlarından daha küçüktür. Çocuklarını ihmal eden ebeveynlerin, sıklıkla ezilmiş, depresyonda, izole ve yoksul oldukları görülmüştür.

    Bu tip olgularda, bir kez çocuğu korumaya yönelik kurumlar devreye girdiğinde, anneler sıklıkla yardım kabul etmektedir.

• Erişkinlerin Fiziksel Kötüye Kullanımı

  • Eşin Kötüye Kullanımı; Eş kötüye kullanımda en önemli sorun kadının kötüye kullanımıdır. Kadın dövme her ırk ve dini grupta, her sosyoekonomik düzeydeki ailelerde görülebilmektedir. Madde ve alkol kötüye kullanımının yoğun olduğu ailelerde daha sıklıkla görülmektedir.

    Kötü davranan erkeklerin daha çok kadınların dövüldüğü ve çocukların kötüye kullanıldığı evlerden geldiği görülmüştür. Olayın kendisi tekrar ortaya çıkartıcı bir faktördür, bir erkek karısını dövdüğünde bunu yeniden yapar. Kötüye kullanan erkeklerin genelde immatür, bağımlı, kendini ortaya koyamayan ve yetersizlik duygusu içinde olduğu görülmüştür.

    Kocaların agresyonu zorba bir davranış olup, karılarının benlik saygılarının kendi düşük benlik saygıları düzeyine indirme davranışıdır.

    Dövülen kadınların %50’si şiddet içeren evlerde büyümüştür. Kötüye kullanılan kadınlarda en sık görülen tutum bağımlılıktır. Bazı erkekler, şiddet içeren bir davranıştan sonra vicdan azabı ve suçluluk duyar ve sevgi gösterebilir. Bu davranış eşe ümit verir ve bundan sonraki kaçınılmaz şiddet dönemine kadar kalmasını sağlar.

• Erişkinlerin Cinsel Kötüye Kullanımı

  • Tecavüz; tecavüz cinsel eylemle ortaya çıkan bir şiddet ve aşağılama biçimidir. Tecavüz öfke ve gücü ortaya koymak için kullanılır.

    Tecavüz, bir kadınla isteği ve rızası dışında zorla cinsel ilişkiye girmektir. Burada, isteği dışında güç oluşturarak olayın sağlanması, güç kullanılarak korkutulması veya ilaç verilmesi ya da zekâ geriliği nedeniyle yeterli yargılama yapamamasından yararlanılması veya rıza gösterecek yaştan daha küçük olduğu durumlarda gerçekleşir. Tecavüz evli kişiler ya da aynı cinsten kişiler arasında da gerçekleşebilir.

    Tecavüz için, kurbanın vulvası üzerine penisin yalnızca değmesi yeterlidir. Tam bir ereksiyon ve ejakülasyon olması gerekmez.

    Tecavüz edenler genellikle kurbanın yakın çevresi içinde, sıklıkla evin içinde ya da komşu çevresindedir. Bir çok kadın, posttravmatik stres bozukluğu belirtileri gösterir.