 |
HASTALIKLAR
18.
İLİŞKİ SORUNLARI
-
Ruhsal bozukluğa veya genel tıbbi duruma
bağlı ilişki sorunları
-
Ana-baba-çocuk ilişki sorunları
-
Eşle ilişki sorunları
-
Kardeşler arasında ilişki sorunları
-
Kötüye Kullanma ya da İhmal Etme İle
İlişkili Sorunlar
-
Çocuk Kötüye Kullanımı ve İhmali; fiziksel
ve cinsel olarak kötüye kullanılan çocuklarda çok çeşitli psikiyatrik
bozukluklar görülür; bunların içinde anksiyete, saldırgan davranışlar,
paranoid düşünceler, posttravmatik stres bozukluğu, depresif bozukluklar
ve intihar davranışında artış görülür.
18 yaşına gelinceye dek, 3–4 kızdan birinin
ve 7–8 erkek çocuktan birinin cinsel kötüye kullanımına uğradığı tahmin
edilmektedir. Gerçek oranın tahmin edilenden daha fazla olduğu, çünkü
bir çoğunun tanınamadığı ve kötüye kullanımı bildirmede isteksiz olduğu
görülmüştür.
Kötüye kullanılan ve ihmal edilen çocukların
%50’sin den fazlası prematüre veya düşük doğum ağırlığıyla dünyaya
gelmiştir. Pek çok kötüye kullanan ebeveyn fiziksel ve cinsel kötüye
kullanım kurbanıdır ve uzun süreli şiddet içeren ev yaşamları vardır.
Saldırganlığın en güçlü tetikleyicisi uzun süreli acı ve fiziksel
şiddete maruz kalmadır. Bu nedenle özellikle yaralayıcı, zarar verici
cezalandırma ve eleştiriyle büyüyen anne-babalar aynı geleneği
çocuklarıyla sürdürürler.
Cinsel kötüye kullanım genellikle çocuğu
bilen biri tarafından yapılır. Erkekler, cinsel kötüye kullanıma uğrayan
kız çocuklarının %95’in de ve cinsel kötüye kullanıma uğrayan erkek
çocukların ise %80’in de suçludur.
-
Çocuğun Fiziksel Kötüye Kullanımı; şüpheli
fiziksel belirleyiciler arasında simetrik olarak görülen kızarıklıklar
olabilir, yüzün iki yanında, sırtta, kalçalarda ve bacaklarda. Tesadüfen
olan yaralanmalar simetrik durum göstermez. Kızarıklıklarda onları yapan
aletin şekli bulunur; kayış veya ip gibi sigarayla yapılan yanıklar
simetrik yuvarlak skarlardır ve kaynar suda haşlamada eldiven veya çorap
tarzında şekiller görülür. Özellikle bebeklerde çoğul veya spiral
kırıklar, fiziksel saldırganlığın sonucu olabilir, bebeği sallamaya
bağlı retinal kanamalar izlenebilir.
-
Çocuğun Cinsel Kötüye Kullanımı; cinsel
eylemlerle ilgili ayrıntılı bilgisi olan küçük çocuklar ya cinsel
davranışa tanık olmuşlar ya da buna katılmışlardır. Cinsel anlamda
kötüye kullanılan çocuklarda bunu oyuncaklarıyla oynarken görmek
mümkündür.
İddia edilen cinsel kötüye kullanımların
%2-8’i yanlıştır. Cinsel kötüye kullanıma uğradığı bildirilen çocuklarda
depresyon yaygındır. Postravmatik stres bozukluğu ve dissosiyatif
bozukluklar, cinsel kötüye kullanıma uğrayanlarda görülebilir. Çoğul
kişilik bozukluğu olarak da bilinen dissosiyatif kişilik bozukluğunun
gelişiminde cinsel kötüye kullanım yaygın ortaya çıkartıcı faktördür.
Borderline (sınırda) kişilik bozukluğu, cinsel kötüye kullanıma uğrayan
bazı hastalarda bildirilmiştir. Madde kötüye kullanımı, çocukken cinsel
istismara uğramış adolesan ve erişkinler arasında sıklıkla
bildirilmiştir.
-
Ensest; Ensest, aralarında yakın kan bağı
olanlar arasında cinsel ilişkilerin görülmesi olarak tanımlanabilir.
Daha geniş bir tanımlama ile resmi veya resmi olmayan biçimde aralarında
akrabalık ilişkisi olanlar arasında ve kültürel anlamda cinsel ilişkinin
kabul edilemeyeceği kişiler arasında cinsel ilişkinin görülmesidir.
Örneğin üvey ebeveynler ve üvey kardeşler arasındaki cinsel ilişkiler
aralarında kan bağı bulunmamasına rağmen ensest kabul edilir.
En güçlü ve bütün toplumlarda kabul edilmiş
olan tabu anne-oğul arasındaki ensestir. Diğer ensest formlarından daha
az oranda görülür. Bu davranış baba-kız ve kardeşler arasındaki enseste
oranla daha ciddi psikopatolojiyi yansıtır. Kızlar erkeklere göre daha
sık kurban olmaktadır. Ensest davranışı alkol kötüye kullanımı ile aşırı
kalabalıkla artan fiziksel yakınlıkla ve aile dışı ilişkileri azaltan
izolasyonlarla ilişkilidir.
Ensest davranışta yaşlı ve güçlü olan
genelde erkeklerdir. Bildirilen olguların %75’i baba-kız ensestidir.
Bununla birlikte, kardeşler arasında yaşanan birçok ensest olay
özellikle prepubertal dönemde yaşanan cinsel oyunlar olarak
değerlendirilip anne-babalar tarafından görmezlikten gelinir. Baba-kız
ensestindeki kızların genellikle çocukluk dönemleri boyunca babalarıyla
yakın ilişkileri vardır ve cinsel yaklaşımı tanıdığı için ilk başta
bundan mutlu olabilirler. Ensest davranış genellikle kız çocuk on
yaşındayken başlar. Hiçbir zaman babasının, baba veya partner mi
olduğunu bilemez. Annesi farklı dönemlerde yardımcı veya rekabetçi
olabilir; anne çocuğun söylediklerine inanmak istemez ya da kocasını
yüzleştirmekten kaçınır. Kardeşlerle olan ilişkisi babanın gözündeki
farklı konumu nedeniyle bozulur ve ona dışarıdan biri gibi davranırlar.
Baba, kızının ilişkilerini açığa vurması nedeniyle korku içindedir ve
onun akranlarıyla olan doğal gelişim ilişkisine karışır, bu durumu
kıskanabilir.
Baba-oğul ensesti; baba-oğul ensestinin
görüldüğü aileler, genellikle ileri derecede bozuk, şiddet kullanan,
alkol bağımlısı veya psikopat bir babanın olduğu veya bağımlı ya da
çocuğu koruyamayan annenin ve geleneksel aile rollerinin ve bireysel
rollerin olmadığı ailelerdir. Baba-oğul ensestindeki çocuk genellikle en
büyük oğuldur, eğer bir kız kardeşi varsa o da genellikle baba
tarafından kötüye kullanılıyordur.
-
Yasalarla Belirlenmiş Tecavüz;
16 yaşından büyük bir erkekle, yargılama yetkisinin belirlenmesine göre
14–21 yaşları arasında olmak üzere daha küçük yaştaki kızlar arasında
cinsel ilişki kurmak yasadışıdır. Bu nedenle 18 yaşındaki bir erkekle 15
yaşındaki bir kız ilişkiye girdiğinde, erkek yasalarla belirlenmiş
tecavüzden tutuklanabilir.
-
Çocuk İhmali
İhmal edilmiş çocuklarda yetersiz bakımın 1
yaşından önce başladığı gösterilmiştir. Bazı çocukların fiziksel ve
duygusal gelişimleri şiddetle bozulur. Bu çocuklar fiziksel olarak küçük
olabilir ve sosyal aktivitelerde yeterlilik gösteremeyebilirler. Açtır,
kronik enfeksiyonları, kötü hijyenleri vardır ve uygun olmayan
giysilerle toplum içindedirler. 5 yaş ve üzerinde büyüme eksikliği
gösteren çocukların en uç formupsikososyal cüceliktir. Bu durumda,
kronik olarak yoksun bırakılmış çocuk, yeteri miktarda yiyecek verilse
bile büyüyemez ve gelişemez. Bu tip çocuklarda oranlar normaldir, ancak
yaşıtlarından daha küçüktür. Çocuklarını ihmal eden ebeveynlerin,
sıklıkla ezilmiş, depresyonda, izole ve yoksul oldukları görülmüştür.
Bu tip olgularda, bir kez çocuğu korumaya
yönelik kurumlar devreye girdiğinde, anneler sıklıkla yardım kabul
etmektedir.
-
Erişkinlerin Fiziksel Kötüye Kullanımı
-
Eşin Kötüye Kullanımı; Eş kötüye kullanımda
en önemli sorun kadının kötüye kullanımıdır. Kadın dövme her ırk ve dini
grupta, her sosyoekonomik düzeydeki ailelerde görülebilmektedir. Madde
ve alkol kötüye kullanımının yoğun olduğu ailelerde daha sıklıkla
görülmektedir.
Kötü davranan erkeklerin daha çok kadınların
dövüldüğü ve çocukların kötüye kullanıldığı evlerden geldiği
görülmüştür. Olayın kendisi tekrar ortaya çıkartıcı bir faktördür, bir
erkek karısını dövdüğünde bunu yeniden yapar. Kötüye kullanan erkeklerin
genelde immatür, bağımlı, kendini ortaya koyamayan ve yetersizlik
duygusu içinde olduğu görülmüştür.
Kocaların agresyonu zorba bir davranış olup,
karılarının benlik saygılarının kendi düşük benlik saygıları düzeyine
indirme davranışıdır.
Dövülen kadınların %50’si şiddet içeren
evlerde büyümüştür. Kötüye kullanılan kadınlarda en sık görülen tutum
bağımlılıktır. Bazı erkekler, şiddet içeren bir davranıştan sonra vicdan
azabı ve suçluluk duyar ve sevgi gösterebilir. Bu davranış eşe ümit
verir ve bundan sonraki kaçınılmaz şiddet dönemine kadar kalmasını
sağlar.
-
Erişkinlerin Cinsel Kötüye Kullanımı
-
Tecavüz; tecavüz cinsel eylemle ortaya çıkan
bir şiddet ve aşağılama biçimidir. Tecavüz öfke ve gücü ortaya koymak
için kullanılır.
Tecavüz, bir kadınla isteği ve rızası
dışında zorla cinsel ilişkiye girmektir. Burada, isteği dışında güç
oluşturarak olayın sağlanması, güç kullanılarak korkutulması veya ilaç
verilmesi ya da zekâ geriliği nedeniyle yeterli yargılama yapamamasından
yararlanılması veya rıza gösterecek yaştan daha küçük olduğu durumlarda
gerçekleşir. Tecavüz evli kişiler ya da aynı cinsten kişiler arasında da
gerçekleşebilir.
Tecavüz için, kurbanın vulvası üzerine
penisin yalnızca değmesi yeterlidir. Tam bir ereksiyon ve ejakülasyon
olması gerekmez.
Tecavüz edenler genellikle kurbanın yakın
çevresi içinde, sıklıkla evin içinde ya da komşu çevresindedir. Bir çok
kadın, posttravmatik stres bozukluğu belirtileri gösterir.
|
|