Opiyat
Opiyat ve opioid kelimeleri “ opium” kelimesinden köken almakta ve morfinide içeren yaklaşık 20 opiuim alkoloid yer almakta olduğu papaver somniferum adı verlen opium haşhaş çiçeğinin suyundan elde edilmektedir.
Doğal opiyatlardan elde edilen diğer doğal opiyatlar veya opioidler; eroin (diasetil morfin); kokain (3-metoksi morfin) ve hidromorfin (dilaudid)’ dir.
Eroin morfinden iki kat daha güçlüdür ve opiyatla ilişkili bozukluğu olan kişilerce en sık kullanılan opiyattır.
Ciddi miktardaki sentetik opioidler; meperidin (Demerol); methadon (Dolophine); pentazosin (Tolwin) ve propoksifen (Darvon) üretilmiştir.
Opiyat antagenistleri; opioid yüksek dozunu ve bağımlılığını tedavi etmek için sentezlenmiştir; bu sınıf ilaçlar ; naloksan (Narcan); naltrekson (Re Via) ; nalorfin; levallorfan ve apomorfini içermektedir. Opiyat reseptörlerinde karışık agonist ve antagonist aktivite gösteren bir grup bileşikte sentezlenmiştir; pentazosin butorforal (Stadol) ve buprenorfin (Buprenex) bu gruptandır.
Opiyat bağımlılığı olanların yaklaşık %90’ nın bir başka psikiyatrik tanıları vardır. En sık karşılaşılan eş tanı majör depresif bozukluk, alkol ile ilişkili bozukluklar ve antisosyal kişilik bozukluğudur.
Morfin ve eroin yoksunluk sendromu son dozdan yaklaşık 6 ile 8 saat sonra başlar, şiddeti 2 ya da 3 günde tepe noktaya erişir ve daha sonraki 7-10 gün içinde ortadan kalkar. Ancak bazı belirtiler 6 ay ya da daha uzun sürebilir.
Opiyat ve opioidler intranazal olarak koklayarak, IV yolla yada subkutan yolla enjeksiyon yapılarak kullanılabilir.
Opiyat ile ilişkili bozuklukların en ciddi ve sık karşılaşılan yan etkisi bulaşık enjektörlerin birden fazla kişi tarafından kullanılmasıyla hepatit ve HIV’in potansiyel geçişidir.
Metadon; sentetik bir opiyattır; eroin yerine koyma tedavisinde kullanılır ve oral olarak alınabilir. Metadomun etki süresi 24 saate kadar uzamaktadır; bu yüzden günde tek doz yeterlidir. Metadon kendi başına da bağımlılık yapar.
Opiyat bağımlılığı olan hamile kadınlar; bağımlı annelerden doğan bebeklerin yaklaşık ¾’ü yoksunluk sendromu deneyimi yaşarlar; fetus için çok zararlıdır, düşüğe hatta fetusun ölümüne neden olabilir. Opiyat bağımlısı olan bir kadının fetusu için en önemli risk AIDS’tir.
Fetal AIDS geçişi, opiyat bağımlısı olan bir kadın için en önemli risk AİDS’tir. Hamile kadın AİDS’in nedeni olan HIV’i fetusa plasental dolaşımdan geçirebilir. HIV enfeksiyonlu anne bebeğe HIV’i emzirme sırasında da geçirebilir.